Γράφει η Liakopoulou Anta: Classical Philologist / Professor of Greek Language & Literature – Special Education Teacher (MSc in Special Education Needs) – Specialized in learning difficulties and behavioral problems.
Οι περισσότεροι γονείς από πολύ νωρίς ενδιαφέρονται για τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού τους. Σαφέστατα, η γλωσσική ανάπτυξη είναι ένας πολύ σημαντικός τομέας για την μετέπειτα πρόοδο των παιδιών. Καθορίζει μάλιστα και τη σχολική ετοιμότητα, αφού το γνωστικό και εκφραστικό λεξιλόγιο του παιδιού αποτελεί προγνωστικό παράγοντα για τη σχολική επιτυχία. Παιδιά που παρουσιάζουν γλωσσικές δυσκολίες στην προσχολική ηλικία είναι πολύ πιθανό να εμφανίσουν και μαθησιακές δυσκολίες στο Δημοτικό σχολείο.
Μπορούν οι γονείς να συμβάλλουν στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών τους;
Βεβαίως, τα χρόνια μέχρι και τη φοίτηση του παιδιού στην υποχρεωτική εκπαίδευση είναι τα πιο σημαντικά για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του. Οι γονείς στην προσχολική ηλικία αποτελούν τον σημαντικότερο φορέα μάθησης και κοινωνικοποίησης του παιδιού τους. Έτσι, η νηπιακή ηλικία αποτελεί την ιδανικότερη περίοδο για να ενισχύσουμε την επικοινωνία και το λεξιλόγιο των παιδιών μας, καθώς, σύμφωνα με τους ειδικούς, μέχρι τα 6 έτη τα παιδιά έχουν κατακτήσει τις βασικές δομές της μητρικής τους γλώσσας.
Πρόσφατες έρευνες απέδειξαν ότι εκτός από την κληρονομική προδιάθεση πολύ ενεργό ρόλο στη γλωσσική ανάπτυξη διαδραματίζει και η πρώιμη παροχή ερεθισμάτων. Επομένως, το περιβάλλον και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες μεγαλώνει ένα παιδί αυξάνουν τις ικανότητες του.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να ενισχύσουν τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού τους;
- Περιγράψτε τις ενέργειές σας μέσα στην ημέρα!
Την ώρα του μπάνιου, της προετοιμασίας του φαγητού ή της αλλαγής της πάνας περιγράψτε τις πράξεις σας χρησιμοποιώντας μικρές προτάσεις χωρίς να συμπεριλαμβάνετε πολύπλοκες πληροφορίες. Για παράδειγμα πείτε στο μικρό σας: «Τώρα θα βάλουμε νερό μέσα στην κατσαρόλα. Όταν βράσει το νερό θα προσθέσουμε το κοτόπουλο» ή «Δες, τρέχει το νερό! Είναι ώρα για ένα μπανάκι».
- Προσθέστε κανούριες λέξεις!
Όταν το παιδί σας φτάσει στην ηλικία των 2 ετών και αρχίσει να χρησιμοποιεί 1-2 λέξεις στη σειρά σχηματίζοντας προτάσεις, εμπλουτίστε το λεξιλόγιο του χτίζοντας την πρότασή του με περισσότερες λέξεις. Λόγου χάρη αν το παιδί πει: « Δώσε μπάλα», εσείς μπορείτε να προσθέσετε: «Θα σου δώσω τη μεγάλη κόκκινη μπάλα».
- Κατονομάστε τα αντικείμενα καθημερινής χρήσης!
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει ένα παιδί τον σωστό τρόπο χρήσης των αντικειμένων που χρησιμοποιεί καθημερινά. Έτσι, εξηγήστε του με απλές προτάσεις ότι το κουτάλι χρησιμεύει για να τρώμε τη σούπα ή ότι η οδοντόβουρτσα είναι για να βουρτσίζουμε τα δόντια μας. Για παράδειγμα πείτε: « Με αυτό το σαπούνι πλένουμε τα χέρια μας».
- Χρησιμοποιήστε συνώνυμες λέξεις!
Το παιδί κοιτώντας τη θάλασσα ενδεχομένως να σας πει: «Μαμά, κοίτα ένα καράβι!». Εσείς, για να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιο του, θα ήταν καλό να του απαντήσετε: «Ναι, το βλέπω κι εγώ το πλοίο ή το βαπόρι που περνά!».
- Αποφύγετε τις «μωρουδίστικες» λέξεις!
Ιδιαίτερα πριν την ηλικία των 3 ετών δεν ωφελεί να επικοινωνείτε με λέξεις όπως «νάνι, τουτού κ.ά.», διότι αλλοιώνετε τη φωνοτακτική και σημασιολογική δομή των λέξεων. Αντ’ αυτού είναι καλό να χρησιμοποιείτε τις κανονικές λέξεις για να μαθαίνουν τα μικρά παιδιά σωστά το λεξιλόγιο από την αρχή.
- Δημιουργούμε συχνά διαλόγους με το παιδί!
Παίξτε παιχνίδια ρόλων και μέσω αυτών ενισχύστε την ομιλία του παιδιού σας. Κάντε εσείς την μανάβισσα και το παιδί τον πελάτη για να διδάξετε στο παιδί σας τα φρούτα και τα λαχανικά αλλά και για να του μάθετε τον ορθό και ευγενικό τρόπο ομιλίας που χρησιμοποιούμε σε αυτή την περίπτωση. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και παίζοντας τον γιατρό και τον ασθενή ή τη δασκάλα και τον μαθητή. Όλες αυτές οι κοινωνικές περιστάσεις θα λειτουργήσουν θετικά εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιο του μικρού σας.
- Διαβάστε του πολλά βιβλία καθημερινά!
Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε πει:
“Εάν τα παιδιά σου θέλεις να γίνουν έξυπνα, διάβασε τους παραμύθια. Εάν όμως θέλεις να γίνουν πιο έξυπνα διάβασε τους περισσότερα παραμύθια!”
Από τη συγκεκριμένη ρήση του διακεκριμένου επιστήμονα καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική είναι η γνώση που προσφέρουν τα βιβλία στη γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από την ανάγνωση ενδυναμώνεται η κατανόηση της αφήγησης, μιας ικανότητας πολύ σημαντικής για τη γλωσσική ανάπτυξη επομένως και για την κατάκτηση της ικανότητας της ανάγνωσης και της γραφής. Το βιβλίο αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στα χέρια τόσο των γονέων όσο και των παιδαγωγών για την ενίσχυση του λόγου των μικρών παιδιών. Μετά την ανάγνωση κάντε τους ερωτήσεις σχετικά με την πλοκή, τους ήρωες αλλά και ζητήστε του να περιγράψει τις εικόνες. Επιπλέον, συζητήστε για τα συναισθήματα των πρωταγωνιστών αλλα και γι’ αυτά που βίωσε το ίδιο το παιδί ακούγοντας την ιστορία ενισχύοντας παράλληλα και τη συναισθηματική του νοημοσύνη. Τέλος, διαβάστε το ίδιο παραμύθι πολλές φορές ώστε να καταφέρει το παιδί να το διηγηθεί μόνο του. Έτσι, θα ενδυναμώσετε την αφηγηματική του ικανότητα. Υπάρχουν πολλοί ωφέλιμοι τρόποι που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να καλλιεργήσετε τον λόγο του παιδιού σας μέσω του παραμυθιού γι’ αυτό μην το αναβάλλετε άλλο αλλά εντάξτε το στη βραδινή σας – και όχι μόνο – ρουτίνα και τα αποτελέσματα δε θα αργήσουν να φανούν!
Λιακοπούλου Άντα: Ειδική Παιδαγωγός / Κλασική Φιλόλογος / Ειδικευμένη στις Μαθησιακές Δυσκολίες & στα Προβλήματα Συμπεριφοράς (ΜSc), Γοργοποτάμου 17, Αθήνα, τηλ. 697 3394380, https://www.facebook.com/EidikiPaidagogosAntaLiakopoulou/
Διαβάστε επίσης:
Ποια οφέλη αποκομίζουν τα παιδιά από την ανάγνωση βιβλίων;