Ο Αμερικανός συγγραφέας James Baldwin (1924-1987) έχει επισημάνει: «Τα παιδιά ποτέ δεν καταφέρνουν να ακούν τους μεγαλύτερους, αλλά πάντα καταφέρνουν να τους μιμούνται».
Η μίμηση είναι μια πολύ σημαντική δεξιότητα μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Ιδιαίτερα τα πρώτα επτά χρόνια της ζωής τους τα παιδιά κατακτούν ένα πλήθος δεξιοτήτων μέσω της παρατήρησης, της μίμησης και της ανακάλυψης του κόσμου από τις αισθήσεις.
Επομένως, συμπεραίνουμε ότι η ικανότητα των μικρών παιδιών να μιμούνται τις ενέργειες των άλλων είναι ένας σπουδαίος μηχανισμός για την απόκτηση νέας γνώσης. Συνάμα, σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής μάθησης πολύ εξέχοντα ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς ενός παιδιού έχουν τα πρότυπα, αφού η μάθηση επιτυγχάνεται ασφαλέστερα μέσα από την παρατήρηση και το παράδειγμα παρά μέσα από τις ανταμοιβές.
Ως εκ τούτου, θεωρώ σημαντικό να προτείνω έξι κορυφαία μαθήματα που καλό είναι να σας δουν τα παιδιά σας να κάνετε:
Να βοηθάτε τους συνανθρώπους σας.
Το αίσθημα της προσφοράς και της συμπόνιας είναι έμφυτο στα παιδιά και θα το καταλάβετε καλύτερα αν παρατηρήσετε πόσο ευχαριστημένα αισθάνονται τα μικρά όταν μοιράζονται. Παράλληλα, δίνοντας στο παιδί μας ευκαιρίες κοινωνικής προσφοράς, το βοηθάμε να χτίσει την αυτοπεποίθηση του, αφού προσφέροντας νιώθει ικανό πως συνδράμει στην καλυτέρευση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων γύρω του.
- Πώς θα το επιτύχετε: Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουν ότι η φιλανθρωπία ταυτίζεται μονάχα με τη δωρεά χρημάτων. Όμως το να δίνουμε ένα ποσό για την ενίσχυση ενός σκοπού είναι σχετικά εύκολο, γι’ αυτό και τα παιδιά δεν κατανοούν τόσο καλά την αφηρημένη έννοια του δίνω χρήματα για κάποιον καλό σκοπό. Έτσι, είναι προτιμότερο να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να συμμετάσχουν πιο ενεργά σε μια φιλανθρωπική δράση, λ.χ. να συγκεντρώσουν τρόφιμα ή παιχνίδια για ορφανά παιδιά, να μοιράσουν ρούχα σε έναν ξενώνα αστέγων κ.ά. Σήμερα λόγω των δύσκολων καιρών δυστυχώς μας παρουσιάζονται πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν ανάγκη τη βοήθειά μας.
Ένας άλλος εξαιρετικός τρόπος προσφοράς των παιδιών σε όσους έχουν ανάγκη περιγράφεται στο βιβλίο “How to Teach Children About Money” όπου αναλύεται ένα πολύ εύστοχο σύστημα διαχείρισης του εβδομαδιαίου χαρτζιλικιού που δίνεται στα παιδιά σας: «χωρίστε το ποσό σε τρία μέρη, στα έξοδα, τα έσοδα και την προσφορά» και εξηγήστε τους ότι έχετε σαν αρχή στην οικογένειά σας να βοηθάτε τους ανθρώπους που δεν είναι τόσο ευνοημένοι οικονομικά όσο εσείς.
Να ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
Οι υγιεινές επιλογές μπορούν να γίνουν τρόπος ζωής, εάν εδραιωθούν από νωρίς και φυσικά εάν όλη η οικογένεια ακολουθεί αυτό το πρότυπο.
- Πώς θα το επιτύχετε: Μιλήστε στα παιδιά για τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής και δείξτε τους τις ομάδες των τροφών για να καταλάβουν ότι πρέπει να τρώνε από όλες, αφού η ποικιλία είναι αυτή που ωφελεί τον οργανισμό μας. Παράλληλα ενθαρρύνετε τα να πίνουν πολύ νερό και ασκούνται τακτικά. Μπορείτε ακόμη να τα παίρνετε μαζί σας στη λαϊκή αγορά ή στο οπωροπωλείο και να αποφασίζετε μαζί τις υγιεινές επιλογές που θα καταναλώσετε την κάθε εβδομάδα.
Να είστε ευγενικοί.
Σε έναν κόσμο που μιλάει άσχημα και κακοποιεί με όποιο τρόπο μπορεί τον διπλανό του, ο ευγενικός άνθρωπος πάντα ξεχωρίζει. Οι καλοί τρόποι είναι ιδιαίτερα σημαντικοί, καθώς αποτελούν σπουδαία εφόδια για την ανάπτυξη μιας καλής συμπεριφοράς.
- Πώς θα το επιτύχετε: Η διαδικασία για να μάθουμε στο παιδί μας να είναι ευγενικό δεν είναι πάντα εύκολη και χρειάζεται υπομονή, επιμονή και καθημερινή προσπάθεια. Καταρχάς, δώστε πρώτοι εσείς το καλό παράδειγμα χρησιμοποιώντας τις λέξεις «ευχαριστώ», «παρακαλώ», «συγγνώμη» και «ορίστε» κάθε φορά που το απαιτεί η περίσταση. Χαιρετήστε ευγενικά τους γείτονες, τους ταμίες και τους υπαλλήλους. Κρατήστε την πόρτα ανοιχτή στον επόμενο άνθρωπο που πρόκειται να εισέλθει στον ίδιο χώρο με εσάς. Μιλήστε στον πληθυντικό αριθμό στους μεγαλύτερους και διδάξτε και στα παιδιά σας να το κάνουν. Αποφύγετε τις χειρονομίες και τις βωμολοχίες, όταν κινείστε στον δρόμο είτε ως πεζοί είτε με το αυτοκίνητο. Παίξτε παιχνίδια ρόλων όπου θα τους μαθαίνετε πώς πρέπει να φέρονται σε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις (π.χ. δείξτε τους από το σπίτι πώς πρέπει να πλησιάσουν ένα παιδάκι στην παιδική χαρά για να του ζητήσουν να παίξουν μαζί αλλά και πώς πρέπει να συστηθούν σε έναν άνρθωπο που γνωρίζουν για πρώτη φορά). Έτσι, αν τα παιδιά είναι προετοιμασμένα, θα γνωρίζουν τον σωστό τρόπο που πρέπει να χρησιμοποιήσουν για να φερθούν ευγενικά σε κάθε περιβάλλον.
Να φροντίζετε το περιβάλλον.
Ο πλανήτης και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε χρειάζονται απαραίτητα την προστασία μας, αφού οι ενέργειές μας το επηρεάζουν άμεσα άλλοτε θετικά κι άλλοτε αρνητικά. Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά μας να το φροντίζουν και να το σέβονται με ποικίλους τρόπους, για να παραμείνουν οι πολύτιμες πηγές του διαθέσιμες για πολλά ακόμη έτη.
- Πώς θα το επιτύχετε: Μιλήστε στα παιδιά για τη φύση και τις ομορφιές της και αναφέρετε ευχάριστες εμπειρίες που είχατε κοντά της. Επιπλέον, συζητήστε για την έννοια και την αξία της ανακύκλωσης δείχνοντας τους ποια υλικά είναι ανακυκλώσιμα και μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, ώστε σιγά – σιγά να μπορούν να τα ξεχωρίζουν και να τα τοποθετούν στους ειδικούς κάδους. Δημιουργήστε όμορφες κατασκευές με ανακυκλώσιμα υλικά. Πάρτε τα χάρτινα κουτιά του γάλακτος, των παπουτσιών, του χαρτιού υγείας ή τα πλαστικά μπουκάλια και δημιουργήστε πρωτότυπα έργα που θα καλλιεργήσουν την οικολογική συνείδηση αλλά και τη φαντασία και τη δημιουργικότητα των παιδιών. Μάθετε τραγούδια που σχετίζονται με την προτασία του περιβάλοντος, όπως το «Μπες στο κλίμα» ή «Μη πετάξεις τα χαρτιά». Τέλος, διαβάστε το εξαιρετικό παραμύθι « Η κυρά – Φύση και ο κακός ο Ρύπος».
Να αγαπάτε και να φροντίζετε τον εαυτό σας.
Η γονεϊκή αυτοφροντίδα είναι πολύ σημαντική για τη ψυχική ευημερία του παιδιού. Ο τρόπος με τον οποίο ένας γονέας φροντίζει τις σωματικές και ψυχικές του ανάγκες επηρεάζει τη σχέση που θα αναπτύξει το παιδί με τον εαυτό του, καθώς θα μεγαλώνει. Ως εκ τούτου ένας γονιός που παραμελεί συστηματικά τον εαυτό του δεν θα καταφέρει να μεγαλώσει ένα συναισθηματικά υγιές και ανεξάρτητο παιδί.
- Πώς θα το επιτύχετε: Μάθετε στο παιδί ότι είναι πολύ σημαντικό να αφουγκράζεται τα θέλω του και να κάνει πράγματα που το ευχαριστούν, όπως για παράδειγμα να ακολουθήσει μια δραστηριότητα που του αρέσει. Βοηθήστε το να αναπτύξει ατομικές συνήθειες υγιεινής αλλά και να αποκτήσει υγιείς κοινωνικές δεξιότητες. Δοκιμάστε μαζί νέες εμπειρίες και προτρέψτε το να εκφράζει τα συναισθήματά του και τις ανάγκες του.
Να διαχειρίζεστε με προγραμματισμό και σύνεση τα οικονομικά σας.
Στην υπερκαταναλωτική κοινωνία που ζούμε είναι πολύ σημαντικό να καταδείξουμε στα παιδιά μας την αξία των χρημάτων και τον ρόλο τους στην καθημερινή μας ζωή. Στόχος μας αποτελεί να μάθουν να διαχειρίζονται εποικοδομητικά τα χρήματα που τους δίνονται καθορίζοντας έτσι τις προτεραιότητες τους.
- Πώς θα το επιτύχετε: Δώστε σε σταθερή βάση ένα μικροποσό ως χαρτζιλίκι στα παιδιά για να μάθουν την υπευθυνότητα και την οικονομική συνείδηση. Φροντίστε το ποσό αυτό να μην μεταβάλλεται αλλά να είναι συγκεκριμένο και συμφωνημένο από την αρχή. Στην περίπτωση που το ξοδέψουν νωρίτερα μην πέσετε στην παγίδα να τους δώσετε άλλο για να καταλάβουν τη συνέπεια της κακής διαχείρισης που έκαναν. Μάθετε τους την αξία της αποταμίευσης από νωρίς αγοράζοντας τους έναν κουμπαρά και προτρέποντας τα να βάζουν ένα κέρμα την ημέρα. Παίξτε παιχνίδια ρόλων οικογενειακώς για να βοηθήσετε τα μικρά παιδιά να κατανοήσουν την έννοια του χρήματος, π.χ. δημιουργήστε ένα παντοπωλείο και κάντε εσείς τον πελάτη και το παιδί τον πωλητή και το αντίστροφο. Τέλος, διδάξτε στα παιδιά πώς να αντιστέκονται στον πειρασμό των διαφημίσεων και πώς να αποφεύγουν τις παρορμητικές αγορές βοηθώντας τα να σκεφτούν αν αξίζει να δώσουν τόσα χρήματα για ένα παιχνίδι που είδαν στην τηλεόραση.
*Γράφει η Liakopoulou Anta: Classical Philologist / Professor of Greek Language & Literature – Special Education Teacher (MA in Special Education Needs) – Specialized in learning difficulties and behavioral problems.