Γράφει η Liakopoulou Anta: Classical Philologist / Professor of Greek Language & Literature – Special Education Teacher (MSc in Special Education Needs) – Specialized in learning difficulties and behavioral problems.
Μία λιγότερο γνωστή ειδική μαθησιακή δυσκολία είναι η δυσαριθμησία. H έρευνα πάνω στη δυσαριθμησία είναι πολύ μικρότερη από ότι για τη δυσλεξία και μάλιστα η δυσαριθμησία είναι η λιγότερη αναγνωρίσιμη ειδική μαθησιακή διαταραχή.
Τι είναι η δυσαριθμησία;
Όπως φαίνεται και από το ίδιο το όνομα του όρου, είναι μία διαταραχή που σχετίζεται με τις αριθμητικές ικανότητες, αναφέρεται στη δυσκολία απόκτησης αριθμητικών δεξιοτήτων και εντάσσεται στις λεγόμενες «ειδικές μαθησιακές δυσκολίες».
Η διαταραχή ορίστηκε συστηματικά για πρώτη φορά το 1974 από τον Τσέχο νευροψυχολόγο Kosc, ο οποίος βασιζόμενος σε στοιχεία που προέκυψαν από μία έρευνα σε 374 παιδιά που πραγματοποιήθηκε στην Μπρατισλάβα, χρησιμοποίησε τον όρο Αναπτυξιακή Δυσαριθμησία και την προσδιόρισε ως εξής: «είναι μία δομική διαταραχή των μαθηματικών ικανοτήτων, η οποία έχει τη βάση της σε γενετική ή εκ γενετής διαταραχή εκείνων των τμημάτων του εγκεφάλου, που αποτελούν τα άμεσα ανατομικο-φυσιολογικά υποστρώματα της ωρίμανσης των μαθηματικών ικανοτήτων, χωρίς παράλληλα να υπάρχει κάποια διαταραχή των γενικών νοητικών λειτουργιών του ατόμου».
Σύμφωνα με το ICD-10 (διαγνωστικό εγχειρίδιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας), η δυσαριθμησία ορίζεται ως «η ειδική μαθησιακή διαταραχή των αριθμητικών δεξιοτήτων που περιλαμβάνει μειωμένες αριθμητικές ικανότητες, οι οποίες δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο με βάση τη νοητική υστέρηση ή την ανεπαρκή εκπαίδευση. Το έλλειμμα περιλαμβάνει κυρίως τις βασικές υπολογιστικές ικανότητες της πρόσθεσης, της αφαίρεσης, του πολλαπλασιασμού και της διαίρεσης, παρά τις πιο αφηρημένες μαθηματικές ικανότητες που συμπεριλαμβάνονται στην άλγεβρα, στην τριγωνομετρία, στη γεωμετρία ή στον λογισμό».
Επομένως, καθίσταται σαφές ότι η δυσαριθμησία δεν σχετίζεται σε καμμία περίπτωση με τη νοημοσύνη του ατόμου, με τις γενικότερες ικανότητές του, την παροχή κινήτρων, το πολιτισμικό περιβάλλον, την ψυχική του υγεία ή με την ύπαρξη αισθητηριακών προβλημάτων.
Πόσο συχνή είναι η εμφάνιση της δυσαριθμησίας;
Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε διάφορες χώρες έδειξαν ότι η δυσαριθμησία επηρεάζει από το 3,5% έως το 6,5% του μαθητικού πληθυσμού, ανάλογα με την χώρα διεξαγωγής της έρευνας, με σχεδόν την ίδια συχνότητα σε αγόρια και κορίτσια. Μάλιστα αναφέρουν ότι το 25% από τα παιδιά με Δυσαριθμησία έχουν επίσης συμπτώματα ΔΕΠ-Υ και το 17% έχουν διαγνωστεί με Δυσλεξία.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δυσαριθμησίας;
Η Sears κατέγραψε 22 χαρακτηριστικά δυσαριθμησίας κάνοντας ανασκόπηση των σχετικών ερευνών για τη δυσαριθμησία. Τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει ένα παιδί είναι τα ακόλουθα:
- Ανεστραμμένα, κακοσχηματισμένα, περιστρεμμένα ή πολύ μεγάλα γραπτά σύμβολα.
- Δυσκολία στην μετακίνηση από τη μια μαθηματική διαδικασία ή σκέψη σε μια άλλη.
- Σύγχυση και αντικατάσταση αριθμών όμοιων σε εμφάνιση.
- Δυσκολία στη διάταξη στο χώρο των αριθμών στις αριθμητικές πράξεις.
- Αδυναμία να δεχτεί τις αποστάσεις μεταξύ των αριθμών (π.χ. το 7 δε φαίνεται να είναι πιο κοντά από το 8 από ότι στο 9).
- Δυσκολία στην διευθέτηση αριθμών ή αντικειμένων σε μια σειρά.
- Δυσκολία στη διευθέτηση αριθμών σύμφωνα με τα σχετικά τους μεγέθη (διάταξη).
- Αποτυχία στην ανάγνωση ή γραφή της σωστής τιμής των πολυψήφιων αριθμών.
- Δυσκολία στην εφαρμογή πολλαπλών διαδοχικών βημάτων στις διαδικασίες των πράξεων ( π.χ. στους αλγόριθμους).
- Ανεπαρκής μνήμη για απλές μαθηματικές πράξεις.
- Δυσκολία στο να δει τα αντικείμενα σε ομάδες ή σε σύνολα.
- Δυσκολία στη ανάγνωση χαρτών και πλέγματα γραμμών.
- Σύγχυση στις μαθηματικές διεργασίες.
- Δυσκολία με την ένα προς ένα αντιστοίχιση.
- Αποτυχία στην αναγνώριση και κατανόηση των συμβόλων των πράξεων.
- Δυσκολία στο συσχετισμό ακουστικών και οπτικών συμβόλων ή οπτικών και λεκτικών ονομάτων.
- Δυσκολία στην αντιγραφή αριθμών, γεωμετρικών σχημάτων κ.λπ. από μοντέλα.
- Δυσκολία στην αναπαραγωγή αριθμών, γεωμετρικών σχημάτων κ.λπ. από μνήμης.
- Δυσκολία στην κατανόηση κατεύθυνσης, βάρους, διαστήματος, χρόνου ή μέτρησης.
- Δυσκολία μετάβασης από το συγκεκριμένο στο ημι-αφηρημένο και στο αφηρημένο επίπεδο.
- Δυσκολία κατανόησης και απάντησης προφορικής ή γραπτής σε προβλήματα (όταν παρουσιάζονται προφορικά ή γραπτά).
- Αδυναμία επιλογής της κατάλληλης πορείας για τη λύση ενός προβλήματος.
Επιπλέον, τα άτομα με δυσαριθμησία παρουσιάζουν σύμφωνα με τους ερευνητές και κάποια ακόμη πιο γενικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, τα οποία είναι:
- Καλές ακουστικές ικανότητες και πρώιμη ομιλία.
- Κανονική και συχνά πάνω από το μέσο όρο γλωσσική ανάπτυξη, υψηλό αναγνωστικό επίπεδο με αποτέλεσμα συχνά υψηλότερες επιδόσεις στα λεκτικά μέρη ενός τεστ παρά στα μη λεκτικά.
- Διαταραγμένη εικόνα σώματος.
- Έλλειψη κοινωνικής ενσυναίσθησης, δηλαδή σωστά αναπτυγμένης ικανότητας για εκτίμηση κοινωνικών καταστάσεων και αντίληψη των συναισθημάτων των άλλων.
- Αδυναμίες στη μνήμη προσώπων. Λάθη στην ανάκληση ονομάτων και σύγχυση ονομάτων που αρχίζουν με το ίδιο γράμμα.
- Ιδιαίτερες δυσκολίες με τον οικονομικό προγραμματισμό και τη χρήση χρημάτων, που μπορεί να οδηγούν σε σημαντικά λάθη στις οικονομικές συναλλαγές (πληρωμές, ρέστα, φόροι, φιλοδωρήματα).
- Δυσκολίες στην κατανόηση εννοιών της μουσικής, στην ανάγνωση μουσικού κειμένου και στην εκμάθηση των κινήσεων για το παίξιμο μουσικού οργάνου.
- Δυσκολίες στην ανάγνωση χαρτών.
- Δυσκολίες στο μυοκινητικό συντονισμό, με αποτέλεσμα χαμηλή επίδοση σε δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός ή ο χορός.
- Δυσκολίες στον οπτικό-κινητικό συντονισμό.
- Δυσκολίες με τις έννοιες και τις δεξιότητες του χρόνου και του προσανατολισμού, που ίσως οδηγούν σε μόνιμη ασυνέπεια σε ραντεβού και κοινωνικές εκδηλώσεις. Δυσκολίες με την ανάκληση χρονοδιαγραμμάτων και γεγονότων με συγκεκριμένη ακολουθία.
- Δυσκολία στην ομαδοποίηση αντικειμένων.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η δυασαριθμησία;
Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στα μαθηματικά έχουν ανάγκη από κάποιες ειδικές τεχνικές για την αντιμετώπιση των δυσκολιών τους, αλλά και για διαφοροποίηση του τρόπου χρήσης των γνωστών διαδικασιών που εφαρμόζονται στη μάθηση.
Στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία ένας πολύ πετυχημένος τρόπος αντιμετώπισης της δυσαριθμησίας πραγματοποιείται μέσω του παιχνιδιού λόγω του ότι από τη στιγμή της γέννησης το παιχνίδι αποτελεί τον φυσικό τρόπο μάθησης και ανάπτυξης του παιδιού. Για αυτό το λόγο μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα παιχνίδια για να βοηθήσουν στην βελτίωση κάποιων τομέων των μαθηματικών όπως είναι η αίσθηση του αριθμού, η μέτρηση, οι υπολογισμοί, η θεσιακή αξία του αριθμού και ο πολλαπλασιασμός σε παιδιά με δυσαριθμησία.
Θα πρέπει οπωσδήποτε να χρησιμοποιούνται οι λεκτικές περιγραφές, οι οδηγίες και οι όροι κατά την παρέμβαση για την διευκόλυνση της απομνημόνευσης, αφού ένα από τα χαρακτηριστικά των παιδιών με δυσαριθμησία, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι η κανονική ή πάνω από το μέσο όρο γλωσσική ανάπτυξη και η καλή οπτική μνήμη γραπτών λέξεων.
Επίσης, όταν υπάρχει δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων από παιδιά με δυσαριθμησία πρέπει να δοθεί έμφαση: α) στην ικανότητα κατανόησης των σχέσεων μεταξύ των δεδομένων του προβλήματος και β) στην οργάνωση της ακολουθίας των ενεργειών για την εύρεση της απάντησης.
Κάθε μαθητής/τρια με δυσαριθμησία χρειάζεται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης σχεδιασμένο πάνω στις ατομικές και μοναδικές ανάγκες του μαθητή/τριας, ώστε να ενισχυθεί άμεσα η ακαδημαϊκή και κοινωνική του/της εικόνα.
Είναι πολύ σημαντικό να ενισχυθεί και η αυτοεκτίμηση του παιδιού, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί με το να τεθούν αρχικά μικροί και εύκολοι στόχοι, τους οποίους γνωρίζουμε ότι το παιδί μπορεί να καταφέρει. Στη συνέχεια, αλλάζουμε τους στόχους ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε μαθητή/τριας και δίνουμε συνεχώς θετική ενίσχυση για να παραμείνει ακμαίο το ηθικό και ενεργή η συμμετοχή του. Επιβραβεύουμε πολύ συχνά τα παιδιά με Δυσαριθμησία και χρησιμοποιούμε ενισχυτές, διότι έχει παρατηρηθεί ότι πολύ συχνά τα παιδιά αυτά εγκαταλείπουν τη μαθηματική σκέψη, θεωρώντας τη εξαιρετικά δύσκολη και ασύλλυπτη.
Σε περίπτωση που έχετε οποιαδήποτε απορία ή αμφιβολία είναι καλό να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό να σας κατατοπίσει.
