Δεν υπάρχει γονιός στον πλανήτη που να μην έχει αναρωτηθεί πόσο ευφυές είναι το παιδί του!
Η νοημοσύνη σύμφωνα με τον D. Wechsler «είναι μια γενική και σύνθετη ικανότητα του ατόμου να ενεργεί με βάση τους σκοπούς που θέτει, να σκέπτεται με λογικό τρόπο και να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε απαιτήσεις του κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος που το περιστοιχίζει».
Η νοημοσύνη των παιδιών μπορεί να μετρηθεί μέσω εξειδικευμένων δοκιμασιών που χορηγούν οι ειδικοί ψυχολόγοι και μετρούν την απόδοση του εκάστοτε ατόμου σε διάφορες δεξιότητες, όπως στη λεκτική και πρακτική νοημοσύνη, στην αφαιρετική σκέψη, στη βραχύχρονη ακουστική μνήμη, στην ικανότητα μαθηματικών υπολογισμών, στην ικανότητα για συγκέντρωση και αλλού.
Στα εν λόγω σταθμισμένα τεστ η μέτρηση πραγματοποιείται με την εξαγωγή του δείκτη νοημοσύνης (ΙQ). Στη συνέχεια, ο συνολικός βαθμός του τεστ τρέπεται σε κλίμακα που λέγεται καμπύλη του Gauss. Το εύρος της καμπύλης αρχίζει από το νοητικό πηλίκο 55 (νοητικά καθυστερημένα άτομα) και τελειώνει στο νοητικό πηλίκο 145 (εξαιρετικά ευφυή άτομα). Το 68% των παιδιών φέρει νοητικό πηλίκο από 85 έως 115, ενώ 4 στα 1000 παιδιά διαθέτουν νοητικό πηλίκο άνω του 130!
Με βάση τον ορισµό που δόθηκε για την χαρισματικότητα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Τµήµα Εκπαίδευσης το 1972 «χαρισµατικοί και ταλαντούχοι µαθητές, θεωρούνται αυτοί που, αφού αξιολογηθούν από ειδικευµένους επαγγελµατίες, διαπιστωθεί ότι έχουν εξαιρετικές ικανότητες και είναι ικανοί για υψηλή επίδοση. Για αυτούς τους µαθητές απαιτούνται διαφοροποιηµένα εκπαιδευτικά προγράµµατα και υπηρεσίες από αυτά που υπάρχουν στα κοινά σχολεία µε στόχο τα προγράµµατα αυτά να τους βοηθήσουν στην ανάπτυξη του εαυτού τους και της κοινωνίας. Ο µαθητές αυτοί επιδεικνύουν ή έχουν την ικανότητα να επιδείξουν υψηλές επιδόσεις α) στη γενική νοητική ικανότητα, β) στην ειδική ακαδηµαϊκή επίδοση, γ) στο δηµιουργικό ή παραγωγικό τρόπο σκέψης, δ) στην ηγετική ικανότητα, ε) στις οπτικές ή εκφραστικές τέχνες και στ) στον ψυχοκινητικό τοµέα».
Ποια είναι όμως τα πιο κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των χαρισματικών παιδιών;
- Η ταχεία και εύκολη μάθηση
Το μεγαλύτερο ποσοστό των χαρισματικών παιδιών γνωρίζει ανάγνωση ήδη από το νηπιαγωγείο και έχει αναγνωρίσει την πρώτη του λέξη στην ηλικία των δύο. Επίσης, τεσσάρων ετών προφέρει νέες λέξεις και εκτελεί φωτογραφική ανάγνωση απλών βιβλίων ενώ αντιλαμβάνεται και τα Μαθηματικά σε μεγάλο βαθμό.
Η Μαρία Α. αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα χαρισματικού παιδιού: στο νηπιαγωγείο αναγνώριζε τα γράμματα και ήξερε να διαβάζει, χαιρόταν κατά την ανάγνωση παραμυθιών και την υπόδυση ρόλων. Στα Μαθηματικά μετρούσε έως το 100 και ανεβο-κατέβαινε την κλίμακα χωρίς δυσκολία. Επιπλέον, διέθετε πλούσιο γνωστικό πεδίο και ενδιαφερόταν για τον τρόπο ζωής των ανθρώπων άλλων χωρών.
- Το πλούσιο λεξιλόγιο
Τα χαρισματικά παιδιά συνηθίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον από πολύ νεαρή ηλικία για τις λέξεις και τη σημασία τους. Έτσι, διακρίνονται για την ευχέρεια στη χρήση και την εκφορά νέων λέξεων όπως και για τη δημιουργία ρίμας (ομοιοκαταληξίας). Πρόσθετα, μπορεί να διαθέτουν την ικανότητα να πλάθουν συναρπαστικές ιστορίες ή να έχουν ταλέντο στα γλωσσικά παιχνίδια και τη γλωσσομάθεια.
- Η εξαιρετική μνήμη
Τα παιδιά με ανώτερη φυσιολογική νοημοσύνη κατέχουν μια εξαιρετική εργαζόμενη μνήμη, η οποία αποτελεί τη βάση των εκτελεστικών λειτουργιών του εγκεφάλου μας. Χάρις σε αυτήν αποθηκεύουν εύκολα πληροφορίες, τις οργανώνουν και τις μετασχηματίζουν. Ως εκ τούτου, επιλύουν γρήγορα ένα πρόβλημα, θυμούνται ένα τηλεφωνο που τους δίνεται προφορικά και αντιστέκονται στην παρορμητική προδιάθεση.
- Η αντίληψη και η παρατηρητικότητα
Τα χαρισματικά παιδιά παρουσιάζουν εκπληκτική αντίληψη και παρατηρητικότητα. Εντοπίζουν πολύ γρήγορα τις ομοιότητες και τις διαφορές, κατανοούν άμεσα τα προβλήματα και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Η σκέψη τους δρα ταχύτατα και ευέλικτα αναζητώντας διακαώς την εύρεση λύσης σε ο,τιδήποτε τους κινεί το ενδιαφέρον και τα απασχολεί.
- Η τελειομανία
Πολύ συχνά τα χαρισματικά παιδιά θέτουν πολύ υψηλούς προσωπικούς στόχους και απογοητεύονται, όταν δεν τους πετυχαίνουν. Έτσι, αρκετές φορές μπορεί να κρίνουν αυστηρότατα τον ευατό τους ή να μην είναι ποτέ ικανοποιημένα από την εργασία τους.
Ο Γιώργος Χ., για παράδειγμα, αντιμετωπίζει τα σχολικά διαγωνίσματα με έναν ιδιαίτερο τρόπο: Κάθε φορά που εξετάζεται επαναλαμβάνει ενδόμυχα «Οφείλω να είμαι τέλειος σε ό, τι αναλαμβάνω» ή «Αν κάνω μια απροσεξία, σημαίνει πως κάτι δεν πάει καλά με μένα».
- Η ανεπτυγμένη ωριμότητα σε σχέση με την ηλικία του
Τα χαρισματικά παιδιά ως επί το πλείστον επιλέγουν να συναναστρέφονται με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή με ενήλικες. Επίσης, διατηρούν πολύ αρμονικές σχέσεις με τους γονείς, τους δασκάλους και τους ανθρώπους του φιλικού και οικογενειακού περιβάλλοντος. Έχουν καλούς τρόπους και χειρίζονται άψογα την οποιαδήποτε δυσκολία που μπορεί να προκύψει.
- Η ποικιλία των ενδιαφερόντων
Τα περισσότερα χαρισματικά παιδιά έχουν πλήθος ενδιαφερόντων και εκτός του ότι απολαμβάνουν να αφιερώνουν χρόνο σε αυτά, εμφανίζουν και πολύ καλές επιδόσεις. Για παράδειγμα, πολλά ευφυή παιδιά ασχολούνται με τη μουσική, το σχέδιο, τους υπολογιστές (όχι μόνο video games), τις κατασκευές κ.ά.
- Η αυξημένη αίσθηση του χιούμορ
Συχνά τα χαρισματικά παιδιά έχουν πνευματώδες χιούμορ που διαφέρει από το γνωστό αστεϊσμό. Επίσης, αντιλαμβάνονται την ειρωνεία και αναπτύσσουν το σαρκασμό νωρίτερα από τους συμμαθητές τους. Πολλές φορές, μάλιστα, κάνουν λογοπαίγνια, γιατί τους αρέσει να διακωμωδούν αρκετά από τα ευτράπελα της ζωής. Το χιούμορ τους φαίνεται να πηγάζει από την έντονη αισιοδοξία τους και την υψηλή τους αυτοεκτίμηση.
- Η ανεπτυγμένη φαντασία
Τα χαρισματικά παιδιά διαθέτουν την ικανότητα της αναπτυγμένης φαντασίας και της δημιουργικότητας. Χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία στην καλλιτεχνική, προφορική ή γραπτή έκφραση και από ανεξαρτησία σκέψης. Επιλέγουν συνήθως δραστηριότητες ζωγραφικής, σχεδιασμού καθώς και κατασκευές με ψαλίδι, πλαστελίνη ή τουβλάκια, που τους επιτρέπουν να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους και την κριτική τους σκέψη.
- Η έντονη περιέργεια
Η περιέργεια αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κίνητρο για τα χαρισματικά παιδιά. Η έμφυτη αυτή επιθυμία που έχουν, τα κάνει να θέλουν να αναζητήσουν τη γνώση αυτοβούλως μέσω των προβληματισμών και των ερωτημάτων που θέτουν. Φαίνεται πως ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τα μηχανήματα, τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα, τα καιρικά φαινόμενα, τις επιστήμες και τη λογοτεχνία.
*Σε περίπτωση που το παιδί σας παρουσιάζει πολλά από τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες που προαναφέρθηκαν, είναι καλό να γίνει μια πρώιμη αξιολόγηση της χαρισματικότητας, ώστε να εκπαιδευτεί κατάλληλα και να αναπτύξει στο έπακρο τις δυνατότητες του.
Liakopoulou Anta
Classical Philologist / Professor of Greek Language & Literature – Special Education Teacher (MA in Special Education Needs) – Specialized in learning difficulties and behavioral problems
Email: antaliakopoulou@hotmail.com
