Ο Holdaway στα τέλη της δεκαετίας του΄60 στη Νέα Ζηλανδία μελέτησε το Αναπτυξιακό Μοντέλο Μάθησης, σύμφωνα με το οποίο το παιδί μαθαίνει γραφή και ανάγνωση με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνει να μιλάει τη μητρική του γλώσσα στο σπίτι. Ο Holdaway αναφέρει πως το παιδί στο σπίτι μέσα από την παρατήρηση των προτύπων των γονιών του μαθαίνει να ακούει τη γλώσσα που μιλάει. Με τον ίδιο τρόπο το παιδί μέσα από την παρατήρηση του δασκάλου ή ενός έμπειρου αναγνώστη μαθαίνει να διαβάζει.
Η ανάγνωση από κοινού (shared reading), λοιπόν, είναι μια συνεργατική αναγνωστική διαδικασία που μιμείται και χτίζεται από την εμπειρία που έχει αποκτήσει το παιδί από ιστορίες που λέγονται στο σπίτι την ώρα του ύπνου (Holdaway, 1979).
Τα παιδιά μιας ομάδας “μοιράζονται” την ανάγνωση της ιστορίας με το δάσκαλο μέσω της χρήσης διευρυμένου κειμένου (Parkes, 2000). Ο δάσκαλος και τα παιδιά κάθονται κοντά και διαβάζουν προσεκτικά επιλεγμένα μεγεθυμένα κείμενα είτε εν χορώ είτε σε μικρές ομάδες με τη σειρά. Ο δάσκαλος συμμετέχει στην ανάγνωση χρωματίζοντας τη φωνή του και ζωντανεύοντας το κείμενο, με σκοπό να αποτελέσει πρότυπο ανάγνωσης για τους μαθητές.
Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να αναφερθούμε στα οφέλη της ανάγνωσης από κοινού στην τάξη καθώς και να προτείνουμε κάποιες ιδέες εφαρμογής.
Τα οφέλη της ανάγνωσης από κοινού είναι:
- Δημιουργεί καλούς αναγνώστες. Βελτιώνεται η αναγνωστική αποκωδικοποίηση με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται η αναγνωστική ευχέρεια.
- Ο μαθητής μαθαίνει να «χρωματίζει» τη φωνή του αναλόγως και να δίνει ένα θεατρικό τόνο στην ανάγνωσή του, ακούγοντας το δάσκαλο να διαβάζει.
- Αναπτύσσει το λεξιλόγιο.
- Καλλιεργεί την αυτοπεποίθηση των μαθητών, καθώς μέσα από την ομαδική ανάγνωση αποφεύγεται η αποτυχία και το παιδί αποβάλλει το άγχος για επιτυχία και το φόβο μήπως εκτεθεί μέσα στην τάξη.
- Αφήνει τα παιδιά να απολαύσουν το κείμενο χωρίς να το διαβάζουν επειδή πρέπει να εξασκηθούν.
- Δίνει κίνητρο στους μαθητές να διαβάσουν το ίδιο καλά με την υπόλοιπη ομάδα.
- Διδάσκει στρατηγικές ανάγνωσης. Ο μαθητής-αρχάριος αναγνώστης μαθαίνει να χειρίζεται ένα κείμενο μέσα από το πρότυπο-μοντέλο του δασκάλου ή των συμμαθητών.
- Μαθαίνει τα παιδιά να λειτουργούν μέσα στο σύνολο-ομάδα.
- Δίνεται η ευκαιρία να συζητηθούν στην τάξη “δύσκολα” και “πολύπλοκα” θέματα.
- Μέσα από τις σχετικές δραστηριότητες τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι ο καθένας έχει διαφορετική άποψη για τα πράγματα και μαθαίνουν να αποδέχονται τη διαφορετικότητα.
| Πριν την ανάγνωση |
| Συζητήστε για τον τίτλο, το συγγραφέα, το εξώφυλλο. Κάντε προβλέψεις για το τι μπορεί να συμβεί στην ιστορία. |
| Κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης |
| Μπορείτε να διακόψετε σε κάποια σημεία, για να επιβεβαιώσετε κάποια πρόβλεψη που έγινε πριν. Ζητήστε τους να κάνουν μια πρόβλεψη εκ νέου. Μιλήστε λίγο για τα συναισθήματα που προκαλεί κάποια έντονη σκηνή (οι διακοπές δεν πρέπει να είναι πάρα πολλές γιατί θα χαθεί η κατανόηση). |
| Μετά την ανάγνωση |
| Αφήστε τους να εκφράσουν δικές τους αντίστοιχες εμπειρίες, να συσχετίσουν το κείμενο με δικές τους εμπειρίες. Μιλήστε για τους ήρωες. Μπορούν να τους χαρακτηρίσουν, να τους κρίνουν και ακόμα να πουν τι θα έκαναν οι ίδιοι στη θέση τους. Μιλήστε για τα συναισθήματα που προκάλεσε η ιστορία στον καθένα. Ζητήστε τους να δώσουν διαφορετικό τέλος στην ιστορία. Ζητήστε τους να αναδιηγηθούν την ιστορία. Κάντε μια σχετική κατασκευή/ζωγραφιά. Στήστε ένα μικρό θεατρικό, δραματοποίηση του κειμένου ή κάποιας σημαντικής σκηνής ή όποιας σκηνής θα επιλέξουν τα παιδιά ή οι ομάδες της τάξης. Με αφορμή την ιστορία που διαβάσατε ας γίνουν οι ίδιοι δημιουργοί (συγγραφείς και εικονογράφοι) ενός δικού τους βιβλίου δουλεύοντας ατομικά ή σε ομάδες. Ας δημιουργήσουν μια φανταστική συνέντευξη στους ήρωες, θέτοντας ερωτήσεις και υποθέτοντας τις απαντήσεις. Καλέστε το συγγραφέα του βιβλίου στο σχολείο! Όταν τελειώσει η επεξεργασία του βιβλίου, βάλτε το βιβλίο σε μέρος προσβάσιμο και εμφανές από όλους, ώστε να μπορούν να το ξαναδιαβάσουν ή να το ξεφυλλίσουν. |
Χρησιμοποιήστε: βιβλία όχι μεγάλης έκτασης, για να μην κουράζουν, και βιβλία με ομοιοκαταληξία, καθώς ο ρυθμός διευκολύνει τα παιδιά (και τα διασκεδάζει!).
Πώς θα βλέπουν το κείμενο όλοι οι μαθητές;
Εκτυπώστε το κείμενο ή γράψτε το σε χαρτιά Α2 ή Α1 και κολλήστε τα στον τοίχο
Γράψτε το κείμενο στον πίνακα
Χρησιμοποιήστε έναν προβολέα
Προτεινόμενος χρόνος: 15 λεπτά για 5 συνεχόμενες ημέρες
Οι παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να γίνουν στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού αλλά και σε μεγαλύτερες μετά από προσαρμογή στο επίπεδο της κάθε τάξης.
Μη διστάσετε να διαβάσετε ξανά και ξανά το κείμενο. Κάθε φορά τα παιδιά θα εντοπίζουν νέα στοιχεία και θα βλέπουν το κείμενο με άλλη οπτική.
Έλενα Ιωαννίδου
Φιλόλογος
Βιβλιογραφία: https://www.readingrockets.org/
“Η γάτα κουμπάρα” Οδηγός για εκπαιδευτικούς
